องคตยศยง l นาฏศิลป์สร้างสรรค์ระดับชาติ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ ครั้งที่ 7

องคตยศยง
ผู้สร้างสรรค์ : ว่าที่ ร.ต. จตุพร ภักดี
คณะศิลปศึกษา สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์

แนวคิดในการสร้างสรรค์งาน
องคตเป็นทหารเอกของพระราม ที่ทำการศึกเคียงคู่กับหนุมานมาตลอด มีบทบาทสำคัญในเรื่องรามเกียรติ์เป็นอย่างมาก นาฏยประดิษฐ์ ชุด องคตยศยง เป็นการสร้างสรรค์การรำเดี่ยวอวดฝีมือของโขนลิง มีแนวคิดมาจาก ฉุยฉายหนุมานทรงเครื่อง หนุมานลงสรง พระยาอนุชิตทรงเครื่อง นำมาสร้างสรรค์ให้มีลักษณะการแสดงใหม่ที่บ่งบอกถึงถ่ายทอดความงามในการรำอวดฝีมือของโขนลิง ตามบทประพันธ์ที่แต่งขึ้นใหม่จากการศึกษาบทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โดยนำลีลาการร่ายรำตามแบบนาฏศิลป์ไทย แม่ท่าโขนลิง ปฐม ท่ารำเบ็ดเตล็ดโขนลิง มาใช้เป็นแนวทางในการสร้างสรรค์งาน ตามหลักนาฏยประดิษฐ์

รูปแบบการแสดง
รูปแบบการแสดงเป็นการแสดงรำเดี่ยวขององคต ประกอบคำพากย์ บทร้อง เพลงที่ประพันธ์ขึ้นใหม่ กระบวนท่ารำ นาฏยประดิษฐ์ ชุด องคตยศยง แบ่งออกเป็น 3 ช่วง ได้แก่ ช่วงที่ 1. กล่าวถึงลักษณะเครื่องแต่งกายขององคต ช่วงที่ 2. กล่าวถึงบทบาทสำคัญญขององคตในเรื่องรามเกียรติ์ ช่วงที่ 3. การรำประกอบเพลงหน้าพาทย์

องค์ประกอบในการแสดง
ผู้แสดง ชาย 1 คน รูปร่างสมส่วนสันทัด ไม่ท้วมจนเกินไปเหมาะสมกับตัวละครโขนลิงมีพื้นฐานทางด้านนาฏศิลป์ไทยโขนลิง ร่างกายแข็งแรง คล่องแคล้วว่องไว มีความจำที่ดี มีปฏิภาณไหวพริบ มีความรู้ ฝึกฝนทักษะด้านนาฏศิลป์ไทยโขนลิงมาอย่างต่อเนื่องและมีประสบการณ์การแสดงนาฏศิลป์ไทยโขนลิง
เครื่องแต่งกาย แรงบันดาลใจจากบทละคร เรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 ที่กล่าวถึงองคต และภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม นำมาสร้างเครื่องแต่งกายตามแบบกรมศิลปากร ใช้ลักษณะอิงตามจิตรกรรมฝาผนังเป็นสีเขียวขลิบเหลืองทอง ออกแบบลายปักดิ้นใหม่ ใส่เครื่องประดับตามบทละคร ออกแบบศีรษะองคตให้มีลักษณะขนลิงเสมือนจริง ใส่ต่างหู มีอุบะดอกไม้ทัด
เพลงหรือดนตรี ประพันธ์บทพากย์ บทร้อง ทำนองเพลงขึ้นมาใหม่ให้เหมาะสมกับตัวละครองคต โดยใช้เพลงรัวพานรินทร์ เพลงอินทรอาสา เพลงสวาพระจักรินทร์ เพลงกบิลอินทรานุภาพ นายเกษม ทองอร่าม ประพันธ์บทพากย์และคำร้อง นายวัชรากร บุญเพ็ง ประพันธ์เพลง
อุปกรณ์ พระขรรค์ ซึ่งเป็นอาวุธประจำกายขององคต