Wschód - „Nad Dniestrem”

Program realizowany w Rybnicy, która w Naddniestrzu jest największym skupiskiem Polaków.

Miasto założone na początku XVII wieku, jeszcze w czasach Pierwszej Rzeczypospolitej, kiedy na tych ziemiach panowały wielkie magnackie rody Koniecpolskich i Lubomirskich. W dolinie Dniestru chętnie osiedlała się polska szlachta i chłopi sprowadzeni z Mazowsza. Kiedy po drugim rozbiorze w 1793 roku ziemie te przyłączono do Rosji, w Rybnicy mieszkało wielu Polaków. Utworzona została wówczas rzymsko -katolicka parafia, a szlachcic spod Rybnicy Jan Nepomucen Kożuchowski, ufundował pierwszy kościół. Chociaż na tych ziemiach, położonych na styku granic, nigdy nie było spokojnie, nasi rodacy przetrwali do dzisiaj Od 1991 roku są obywatelami Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawskiej, państwa nieuznawanego na arenie międzynarodowej. Skupiają się - jak przed wiekami - wokół kościoła, który pozwolił zachować im wiarę przodków i poczucie przynależności do polskiego narodu.


Najtrudniejsze dla Polaków mieszkających nad Dniestrem były lata trzydzieste ubiegłego wieku. Prześladowania i represje dotknęły niemal każdą rodzinę. Ludzi wywożono na Syberie, albo rozstrzeliwano w Tyraspolu. W 1933 roku zamknięto kościół, księdza Antoniego Vedegisa- aresztowano Zmarł kilka lat później, pochowany pod osłoną nocy. Kiedy Sowieci zaczęli burzyć najstarszą cześć polskiego cmentarza, szczątki duchownego ekshumowano. I przeniesiono w bezpieczne miejsce.


Katolicki pogrzeb księdza Antoniego odbył się dopiero w 1997 roku, kiedy w Rybnicy pełnił już posługę obecny proboszcz Tadeusz Magierowski. Od końca lat dziewięćdziesiątych odkrywane są w Tyraspolu zbiorowe mogiły ludzi zamordowanych przez NKWD. Wokół osiemnastowiecznego fortu, zlokalizowanego w pobliżu dawnego sowieckiego więzienia, odkryto doły śmierci. Ekshumowano z nich dotychczas ponad trzy tysiące ofiar z lat 1937- 1938, z czasów największego stalinowskiego terroru. Wśród nich są też Polacy, przodkowie obecnych mieszkańców Rybnicy.