BURCHOQDOSHLAR (DUKKAKDOSHLAR) OILASI | БУРЧОҚДОШЛAР (ДУККAКДОШЛAР) ОИЛAСИ.

BURCHOQDOSHLAR (DUKKAKDOSHLAR) OILASI | БУРЧОҚДОШЛAР (ДУККAКДОШЛAР) ОИЛAСИ.
Burchoqdoshlar oilasiga - Yer sharining deyarli barcha qismida tarqalgan 12 000 ga yaqin o'simlik turlari kiradi. Bu oila vakillarining ko`pchiligi bir, ikki va kolo yillik o`tlardan iborat. Burchoqdoshlar orasida qisman yarim buta, buta va daraxtlar uchraydi. Oila vakillarining ildizi — o`q ildiz tizimli. Ildizida tugunak bakteriyalar hamkorlikda hayot kechiradi. Ular shu o'simliklar ildizida yashab, havodagi erkin azotni o'zlashtiradi. Tugunak bakteriyalar tuprogni azotli birikmalarga boyitib, tuproq hosildorligini oshiradi. Poyalari tik o'suvchi, ilashuvchi, o'raluvchi yoki yotib o'suvchi Barglari, kotincha, murakkab, ba'zan oddiy, hamisha yon-bargchali, poyada ketma-ket o'mashgan. Gullari qiyshiq, ikki jinsli, shingil, bosh (kallak)cha xilidagi totgulga joylashgan. Gulkosachasi yarmigacha qo'shilgan 5 ta gulkosa-chabargdan tashkil topgan. Gultoji kapalak shaklida 5 ta gultojbargdan hosil bo'lgan. Ulardan ustidagi yirikrog'i «yelkancha» yoki «bayroqcha» deb ataladi; ikki yonida joylashgani «qanotcha» yoki «eshkakcha» deyiladi. Bir-biri bilan qo'shilgan bir juft ostki gultojbarg esa «qayiqcha» deyiladi. Changchilari 10 ta, ulardan 9 tasining iplari bir-biri bilan qo'shilib ketgan, o'ninchisi esa erkin, urug'chisi 1 ta. Mevasi dukkak (105-rasm). Burchoqdoshlarga mansub, respublikamizda keng tarqalgan o'simliklardan biri o'tlog' sebargasidir (106-rasm). O`tloq sebargasi bo`yi 25-50 sm keladigan ko'p yillik o't. Barglari uzun bandli, uch yaproqchali. Gullari mayda, 2-3,5 sm keladigan kallakcha shaklidagi to'pgulga joylashgan. Burchoqdoshlarga mansub o'simliklar qatoriga yantoq ham kiradi. Yantoqning yoshi oshgan sari uning ildizi ham chuqurlikka va yoniga qarab uzaya boradi. Chuqurlikka qarab o'sgan ildiz ko'p vaqt o`tmay yerosti suvlariga yetib boradi. Shuning uchun unga «uning boshi olovda, oyog`i esa suvda» deyishadi. Tabiatda burchoqdoshlaming turli maqsadlarda ishlatiladigan isirg`ao`t, shirinmiya, oqquray, qashqarbeda, afsonak, astragal, burchoq, beda kabi turkumlarining turlari o'sadi. Bu oilaning madaniy o'simliklari — mosh, no`xat, loviya, soya va yasmiq alohida ahamiyatga ega (107-109-rasmlar). Respublikamizning sug`oriladigan yerlarida burchoq-doshlar oilasiga kiruvchi yeryong`oq ekiladi. Bu o'simlikning vatani Braziliya. Yeryong`oq bir yillik o`t, barglari juft patsimon, murakkab. Guli to`q sariq, dukkagi cho'ziq. Gullari changlanib va urug`lanib bo'lgach, gulli novdalari qayrilib, tuproq ichiga kiradi va meva hosil qiladi. Respublikamizning shahar va qishloqlaridagi istirohat bog`larida, xiyobonlarda va ko`chalarda manzarali daraxt sifatida ekiladigan o'simliklardan tuxumak (yapon saforasi), tikan daraxt (gledichiya) va oq akatsiya burchoqdoshlar oilasiga kiradi (110-111-rasmlar). Burchoqdoshlar oilasi O'zbekiston Respublikasining «Qizil kitob»iga kiritilgan o'simliklarga boyligi, ya'ni 60 turni o`z ichiga olishi bilan alohida o`rinda turadi. Turlar sonining ko`pligi jihatidan astragal (37 tur), oksitrops (13 tur) va tangao`t (8 tur) turkumlari ajralib turadi.
Achchiqmiya, afsonak, akatsiya, astragal, beda, boqila, burchoq, gledichiya, isirg'ao't, loviya, mosh, no'xot, oksitrops, oqquray, qashqarbeda, quyonsuyak, sebarga, shirinmiya, soya, tangao't, tuxumak (yapon saforasi), yantoq, yeryong'oq, zirako't.
Yangi bo‘lsangiz kanalimizga obuna bo‘lishni unutmang!
👍Layk tugmasini bosishni unutmang !
🔥Ajoyib kommentlaringizni qoldiring...
Kuningiz xayrli o‘tsin!
Hurmat ila BIOLOGUZ
►ТЕЛЕГРАМ КАНАЛИМИЗ: https://t.me/uzbiolog
►ИНСТAГРAМ СAҲИФAМИЗ:   / uzbiolog  
►Хамкор Каналларимиз: https://bit.ly/32ibaXL - Android Apk Ilovalar Sayti.
►Хамкор Каналларимиз: https://t.me/zverremix - Remix Musiqalar.
#burchoqdoshlaroilasi #uzbiolog #biologuz #burchoqdoshlar #dukkakdoshlaroilasi