Dwór Ryxa - "Poniatówka"

Dwór nazywany jest “Poniatówką”, ponieważ wg przekazów, bywał tu bratanek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego - książę Józef Poniatowski.
Jest taka postać, która połączyła Piaseczno z Pałacem na Wyspie w warszawskich Łazienkach Królewskich. Stanisław Kostka Potocki pisał o nim: “Zmieniła się fortuna jego z losem Pana.” Fryzjer pochodzenia flamandzkiego. Kamerdyner i zaufany króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, ponad 30 lat u jego boku - przed elekcją na króla i po III Rozbiorze Polski. Ten, w 1774 r., nadał swemu wiernemu słudze tytuł honorowego Starosty Piaseczyńskiego. Opiekował się szkatułą króla, zarządzał, z powodzeniem, warszawskimi teatrami, Narodowym i stanisławowskim, miał monopol na wszelkie przedstawienia, organizował romantyczne schadzki króla z damami, hojnie obdarowywany przez swego pana, a w dobrach Chyliczki zbudował w 1780 r. romantyczny dwór. Franciszek Ryx herbu Pierścień. Urodzony w 1722 r. prawdopodobnie we Flandrii, zmarł bezpotomnie 16 września 1799 r, pochowany na warszawskich Powązkach.

Analizy konserwatorskie dowiodły, że wcześniej, w latach 1748 - 50 powstał w tym miejscu dom starosty Henryka von Bruhla, zbudowany w technologii muru pruskiego i to na fundamentach tego domostwa posadowiony jest dwór Ryxa. Świadczą o tym zachowane piwnice i fragmenty ścian parteru, pochodzące z ok. 1740 r. Odkryto również cegły gotyckie z XVI wieku, prawdopodobnie z rozebranego dworu książęcego. O statusie majątkowym Ryxa, który mieszkał też w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich (gdzie można zobaczyć jego apartamenty), świadczą liczne odkryte malowidła ścienne z epoki stanisławowskiej. Zachowały się też, w pierwotnej postaci, barokowe drzwi z okuciami, gzyms na elewacji zachodniej i na szczycie facjatki, ceramiczna czterolistna rozeta oraz obramowania okien. Zielona barwa elewacji nawiązuje do historycznej.

W 1839 r. dobra chyliczkowskie zostały zlicytowane, wielokrotnie zmieniali się właściciele, a w 1890 r. kupiła je hrabina Cecylia Plater - Zyberk. Ufundowała żeńską Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego, początkowo pod nazwą Zakład Gospodarczy w Chylicach. Przebudowała nieco dwór na potrzeby szkoły, min. podwyższając fragment dachu, dodając min. ozdobny drewniany ganek na elewacji wschodniej, nisze w murze i posąg Fortuny.

Dwór Ryxa będzie filią Muzeum Piaseczna.
W filmie wykorzystałam też informacje udostępnione na terenie obiektu.

Park Książąt Mazowieckich, Piaseczno, woj. mazowieckie, Polska
Nagrania są moją własnością.