Osmanlı’nın Kürt Meselesi - Alişan Akpınar

“Kürt Meselesinin” 1923 sonrası, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla başladığı yaygın kanıdır. Oysa Osmanlı Devleti’nin çok erken dönemlerden itibaren bir Kürt meselesi vardı. Daha 16. yüzyılın başlarında, Safeviler’le yaşanan çatışmada, Kürt Mirliklerinin tavrı Osmanlı’nın Ortadoğu’da hakimiyet kurabilmesini sağlamıştı. 19. yüzyılın başlarında ise Kürt Mirlikleri modernleşen Osmanlı’nın en büyük sorunlarından biri haline gelmişti. Onlarca askeri sefer sonucu, özerk Kürt Mirliklerini ortadan kaldırıp “Kürdistan Eyaletini” kuran Osmanlı Devleti, murad ettiğinin tam tersi, bölgedeki kontrolünü kaybedince yeni çözümler aramaya başladı. Bu yetmezmiş gibi 1880 yılında Şeyh Ubeydullah önderliğinde Kürt milliyetçiliği bir vatan arayışına girdi. II. Abdülhamid’in “Hamidiye Alayları” projesi meseleyi başka bir boyuta taşısa da Kürt entelejansiyesi kendine has bir Kürt milliyetçiliği inşa etmeye başlamıştı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin etkisindeki II. Meşrutiyet döneminde ise Kürt meselesi artık Kürtlerin asimilasyonu girişimlerine sahne olacaktı. Hiç şüphesiz Osmanlı’dan Cumhuriyete önemli bir Kürt meselesi bakiyesi devredilmişti. Bu bakiye yeterince değerlendirilmeden, Cumhuriyet’in Kürt meselesini hakkıyla anlamak mümkün görünmemektedir.

Alişan Akpınar: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih bölümünden mezunudur. Yine aynı üniversitede “Aşiret Mektebi” isimli teziyle Yüksek Lisansını tamamladı. Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu- Toplumsal Araştırmalar Komisyonu ve Kürdoloji Çalışmaları Grubu’nda son dönem Osmanlı tarihi ve Osmanlı’nın Kürt meselesi üzerine çalışmalar yapmaktadır. Aşiret, Mektep, Devlet (Aram Yayınları 2001) isimli bir kitabı vardır.
Katkıda bulunduğu kitaplar: Emir Bedirhan (Bgst Yayınları, 2007), Hînkerê Zimanê Kurdî (Bgst Yayınları, 2008), Osmanlı Kürdistanı(Bgst Yayınları, 2011), Rojî Kurd 1913 (İstanbul Kürt Enstitüsü Yayınları, 2013). Alişan Akpınar halen 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Kürtler ve Alevi topluluklar üzerine çalışmalarını sürdürmektedir.