ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ • 1ο μάθημα • Ορφική φιλοσοφία

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 1ο μάθημα Ορφική φιλοσοφία

Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία μεταξύ Μύθου και Λόγου».
Τίτλος 1ου μαθήματος: «Ορφική φιλοσοφία», το οποίο παραδόθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019.

Συνοπτική παρουσίαση 1ου μαθήματος

Η Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία μεταξύ Μύθου και Λόγου: Αυτός είναι ο γενικός τίτλος της σειράς των βιντεοσκοπημένων μαθημάτων που θα ακολουθήσουν και που έχουν σαν στόχο την προσέγγιση της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, έτσι όπως αυτή συγκροτήθηκε διαχρονικά, από την γένεσή της με τους Ορφικούς και τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους έως και την παρακμή και το τέλος της με το κλείσιμο της Νεοπλατωνικής Σχολής των Αθηνών από τον Ιουστινιανό (529 μ. Χ). Μύθος και Λόγος, έτσι χαρακτηρίζουμε τους δύο πόλους, ανάμεσα στους οποίους κινείται το σύνολο της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας, από την αρχή έως το τέλος της. Σε αυτό το πλαίσιο, η γέννηση του μουσικού Ορφέως αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της κυριαρχίας του μύθου στις απαρχές του αρχαίου Ελληνικού στοχασμού. Ο Ορφεύς, γιός του Οιάγρου και της Μούσας Καλλιόπης ήταν ήρωας και ιερέας στην υπηρεσία του θεού Διονύσου. Όπως λοιπόν, ο θεός Διόνυσος, έτσι και ο Ορφεύς είναι θρακικός ήρωας. Η σχέση μεταξύ Ορφέως και Διονύσου αναδεικνύει ήδη την διαλεκτική συνύφανση δύο, αντίθετων μεταξύ τους, στοιχείων: Την αντίθεση μεταξύ της Απολλώνειας Ηρεμίας, την οποίαν ενσαρκώνει ο νηφάλιος και ευγενικός μουσικός Ορφεύς και της Διονυσιακής Μανίας, την οποίαν ενσαρκώνει ο μανιώδης και βακχεύων, Διόνυσος. Ο Ορφεύς ηγήθηκε της Αργοναυτικής εκστρατείας και αναδείχθηκε ως ο θρησκευτικός ηγέτης του ρεύματος που ονομάστηκε Ορφισμός. Στο ρεύμα αυτό κυριαρχούν τα μυστικιστικά στοιχεία, τα οποία έλκουν την καταγωγή τους από τα μυστήρια της Θράκης, δηλαδή τα Καβείρια μυστήρια. Η κάθοδός του στον Άδη συμβολίζει την μύησή του στα βάθη των μυστηρίων του ανώτερου, νοητού κόσμου. Η Ευρυδίκη είναι η ίδια η ψυχή του Ορφέως και, με αυτήν την έννοια, η επιθυμία του να την δει την Ευρυδίκη κατά την έξοδό τους από τον Άδη, συμβολίζει την αδυναμία του να παραμείνει στην κατάσταση του φιλοσοφικού θανάτου δηλαδή στον εκούσιο χωρισμό της Ευρυδίκης-ψυχής από τον Ορφέα-σώμα. Ο θάνατος του Ορφέως συνδέεται με την αντίστοιχη λατρεία του θεού τον οποίο αυτός υπηρετούσε, δηλαδή του Διονύσου, εφόσον και οι δύο είχαν τον ίδιο θάνατο, τον διαμελισμό. Με την ορφική διδασκαλία για τη σχέση σώματος και ψυχής εισάγεται για πρώτη φορά ο ανθρωπολογικός δυϊσμός στον ελληνικό ιδεολογικό κόσμο.

Βιογραφικά στοιχεία ομιλήτριας
Η Άννα Μαρκοπούλου σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Paris V της Σορβόννης, όπου το 1994 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Κατά την διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής της διατριβής, εργάστηκε στον τομέα της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης ως μέλος Ερευνητικής Ομάδας στο εργαστήριο του Γαλλικού Εθνικού Ιδρύματος Επιστημονικών Ερευνών (C.N.R.S.). Δίδαξε Φιλοσοφία της Παιδείας και Παιδαγωγική Θεωρία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ανώτατη Παιδαγωγική Σχολή Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) στην Αθήνα. Από το 2008 ασχολείται με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία με έμφαση στην πλατωνική και νεοπλατωνική φιλοσοφία. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε επίσημα περιοδικά αναγνωρισμένου κύρους με κριτές. Από το 2015 είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας (Ε.Φ.Ε.). Στο πλαίσιο εθελοντικών δραστηριοτήτων, παραδίδει, από το 2014 έως σήμερα, πλατωνική και προσωκρατική φιλοσοφία στον δήμο Αγίου Στεφάνου, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Ο.Ν.Α.Π. «Ο Θέσπις». Επίσης, από το 2016 έως σήμερα, παραδίδει αφιλοκερδώς σειρά μαθημάτων με θέμα την φιλοσοφία του Πλωτίνου και τις επιδράσεις της στην σύγχρονη Δυτική φιλοσοφία στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Αθήνας (Εταιρεία των Φίλων του Λαού). Στο διαδικτυακό κανάλι των «Φρυκτωριών» παρέδωσε μια σειρά 49 μαθημάτων του «Συμποσίου» του Πλάτωνος, μια σειρά 8 μαθημάτων για τον «Μύθο του Σπηλαίου» του Πλάτωνος καθώς και ομιλίες με θέμα την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Πρόσφατα συνέβαλε στην συγγραφή δύο βιβλίων που εξεδόθησαν από τις εκδ. «Εύανδρος»: Το πρώτο, με τίτλο «Κέβητος Πίναξ. Πλάτων, Πλούταρχος, Πρόκλος ερμηνεύουν το έργο Κέβητος Πίναξ». Το δεύτερο, με τίτλο «Οι τρεις Μύστες. Το Κυμβάλειον. Μελέτη της Ερμητικής Φιλοσοφίας».

Η ομιλήτρια ευχαριστεί θερμά τον πολυχώρο «Βρυσάκι» για την ζεστή φιλοξενία.