Wschód - „O nich zapomnieć nie wolno”

Program realizowany w Kamieńcu Podolskim, nazywanym od wieków „przedmurzem chrześcijaństwa”, gdzie powstaje muzeum, dokumentujące znaczenie kościoła rzymskokatolickiego i losy jego wyznawców, na tej historycznej ziemi.

Największa część ekspozycji poświęcona została naszym rodakom, prześladowanym i represjonowanym, zwłaszcza w latach trzydziestych ubiegłego stulecia. Muzeum zostało usytuowane w dawnym klasztorze sióstr dominikanek, w którym Sowieci urządzili więzienie. W podziemiach tej świątyni śmierć poniosło tysiące niewinnych osób. Już po powstaniu styczniowym klasztor został zamieniony na rosyjskie koszary, był dewastowany i niszczony.

W 1937 roku, kiedy rozpoczęła się tzw. „operacja polska NKWD” pomieszczenia świątyni zostały zamienione na miejsce kaźni. Mordowani w podziemiach, chowani byli poza miastem w tzw. chutorze Zacharskim, lub wywożeni na obrzeża miejskiego cmentarza. Kiedy Ukraina odzyskała niepodległość, udało się władzom kościelnym odzyskać dawny klasztor. Postanowiono, że powstanie tu historyczne muzeum, które będzie również eksponować pamiątki z najtrudniejszych dla Polaków czasów. Inicjatorem tego przedsięwzięcia byli: biskup Leon Dubrawski ordynariusz Diecezji Kamieniecko – Podolskiej i proboszcz katedry ks. Roman Twaróg. Zaprosili oni do współpracy historyków z Kamieńca Podolskiego, ale również z Polski. W latach trzydziestych Stalin skazał na śmierć 111 tysięcy naszych rodaków. Wielu z nich zostało zesłanych na Syberię i do Kazachstanu.

Dopiero teraz, gdy udostępniono archiwa, ludzie mogli dowiedzieć się co stało się z ich bliskimi. Wiele osób do nowo powstającego muzeum przekazuje dokumenty swoich krewnych, zamordowanych w latach trzydziestych, wielu dopiero tam uzyskuje wskazówki jak szukać śladu po swoich zaginionych przodkach.