"Nagonka" medialna na masło i olej kokosowy. Czy słuszna?

Miniatury filmów zostały wykonane samodzielnie przez autora niniejszego kanału lub pobrane na zasadzie CC0 (Creative Commons Zero) z domen publicznych i w żaden sposób nie naruszają niczyich praw autorskich.

Masło składa się w 80% z nasyconych kwasów tłuszczowych, MCFA, LCFA, spośród których kwas masłowy i rumenowy, sprzężony kwas alfa-linolowy (prozdrowotny nienasycony kwas tłuszczowy 9-cis, 11-trans), mają działanie prozdrowotne i są wykorzystywane w lecznictwie. Dodatkowo masło zawiera cholesterol, wykorzystywany m.in. do syntezy hormonów sterydowych i witaminy D3, witaminę A, D, potas, sód, wapń. Masło jest łatwostrawne i może być spożywane przez wszystkie grupy ludności. Ludzie z chorobami przewodu pokarmowego znacznie lepiej tolerują masło niż margarynę czy oleje roślinne.

Olej kokosowy zawiera tylko tłuszcze i wodę, spośród których nasycone kwasy tłuszczowe stanowią prawie 90% masy, są to MCFA i LCFA, głównie kwas mirystynowy, laurynowy, stearynowy, palmitynowy. Podobnie jak masło, olej kokosowy jest wskazany dla osób z chorobami przewodu pokarmowego, takich jak WZJG, IBS czy SIBO.

Margaryny składają się z uwodornionych kwasów tłuszczowych, które są nie mniej, a często bardziej szkodliwe niż nasycone naturalne kwasy tłuszczowe. Podczas produkcji margaryn mogą także powstawać izomery trans- kwasów tłusczowych. Margaryny są sztucznie wzbogacane w witaminy D, A, K oraz stanole lub sterole roślinne. Są znacznie tańsze od masła, gorsze w smaku.

Polskie i Amerykańskie Towarzystwa Kardiologiczne, oskarżają masło i olej kokosowy o powodowanie chorób serca i układu krążenia. Zarzuty te nie znajdują potwierdzenia w licznych badaniach (dostępne w załączeniu). Należy wskazać, że te same organizacje zalecały unikanie spozywania jaj oraz nie rozrózniały wpływu na organizm nasyconych kwasów tłuszczowych w zależności od długości łańcuch węglowodorowego. Olej kokosowy może zwiększać LDL-cholesterol, jednak także HDL-cholesterol oraz działać antyoksydacyjnie, dlatego końcowy wpływ na serce może być inny niż spodziewany. Wnioskowanie, że olej kokosowy jest szkodliwy, bo zwiększa LDL-cholesterol jest bardzo nieostrożne, ponieważ człowiek to nie tylko serce i układ krążenia, a olej kokosowy i masło mają wpływ na funkcjonowanie różnych układów i narządów. Olej kokosowy i masło klarowane zdecydowanie lepiej nadają się do smażenia niż olej rzepakowy, który może ulegać peroksydacji w wysokiej temperaturze.

Tłuszcze nasycone o krótkim i średnim łańcuchu weglowodorowym, nie powodują chorób serca, wykorzystywane są w leczeniu osób chorych na nowotwory, po przebytych operacjach (w produktach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego), w odżywkach dla sportowców. Dieta ludności Oceanii i Australii (niektóre regiony) składa się w 80% z tłuszczu nasyconego pod postacią oleju kokosowego, gdzie zapadalność na choroby układu krążenia jest bardzo mała. Nasycone kwasy tłuszczowe – masłowy, kaprylowy, kapronowy, są sprzedawane jako suplementy diety o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i odżywczym. Nasycone kwasy tłuszczowe mogą być szkodliwe w połączeniu z dietą bogatowęglowodanową.

Należy zatem stwierdzić, że masło i olej kokosowy, który przecież jest sprzedawany w sklepach ze zdrową żywnością, mogą stanowić element racjonalnej i zdrowej diety, oczywiście tylko wtedy, gdy nie będzie się ona opierała w całości wyłącznie na tych tłuszczach.

Piśmiennictwo:
1. Eyres L. Nutr Rev. 2016 Apr;74(4):267-80.
2. Boateng L. Ghana Med J. 2016; 50: 189–196.
3. Cardoso D.A. Nutr Hosp. 2015 Nov 1;32:2144-52.
4. Yeap S. K. Exp Ther Med. 2015 Jan; 9: 39–42.
5. Pimpin L. Butter Consumption and Risk of Cardiovascular Disease, Diabetes, and Total Mortality. PLoS One. 2016; 11.
6. Vijayakumar M, Vasudevan DM. Indian Heart J. 2016;68(4):498-506.
7. Papamandjaris AA, et al. International Journal of Obesity, 2000.
8. Assuncao ML, et al.Lipids, 2009.
9. Sabitha P, et al. Indian Journal of Clinical Biochemistry, 2009.