ฎีกา InTrend EP.33 ขอลาออกจากสมาชิกนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรและไม่ต้องค่าใช้จ่ายส่วนกลางได้หรือไม่

ฎีกา InTrend ep.33 ขอลาออกจากสมาชิกนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรและไม่ต้องค่าใช้จ่ายส่วนกลางได้หรือไม่

The Host : กองสารนิเทศและประชาสัมพันธ์ สำนักงานศาลยุติธรรม

Guest Host : สรวิศ ลิมปรังษี

ที่ปรึกษา : สรวิศ ลิมปรังษี, สุริยัณห์ หงษ์วิไล, จีรวรรณ เจริญยศ

Show Creator : นันทวัลย์ นุชนนทรี, ศณิฏา จารุภุมมิก
Episode Producer & Editor : ศณิฏา จารุภุมมิก, ปนัสยา ชื่นอุระ
Sound Designer & Engineer : กฤตภาส ทองแจ้ง, กิติชัย โล่สุวรรณ
Coordinator & Admin : สุภาวัชร์ ดลมินทร์, โสรัตน์ ไวศยดำรง

วิถีชีวิตของคนเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย บางครั้งก็ฮิตไปอยู่ใจกลางเมืองในคอนโดมิเนียมสูง ๆ เพื่อจะได้ใกล้ที่ทำงานและแหล่งช้อปปิ้ง แต่บางครั้งก็ต้องการออกไปห่างเมืองหน่อย เพื่อจะได้อยู่ในบ้านเดี่ยวที่มีพื้นที่สำหรับครอบครัวที่ขยายมากขึ้น การอยู่ร่วมกันในชุมชนเช่นหมู่บ้านจัดสรรจึงกลายเป็นเรื่องที่พบเห็นได้ทั่วไป ในตอนนี้จะเป็นเรื่องที่ว่าสมาชิกในหมู่บ้านรายหนึ่งไม่พอใจการบริการของนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรจึงทำให้มีปัญหาว่าจะขอลาออกจากการเป็นสมาชิกและไม่ต้องจ่ายค่าใช้จ่ายส่วนกลางได้หรือไม่
คุณเกียรติและครอบครัวไปซื้อบ้านจัดสรรในหมู่บ้านแห่งหนึ่งที่ตั้งอยู่ในเขตปริมณฑลของกรุงเทพมหานคร หมู่บ้านที่คุณเกียรติไปซื้อจัดได้ว่าเป็นหมู่บ้านระดับราคาค่อนไปทางสูง เนื่องจากคุณเกียรติหวังว่าจะได้อยู่ในชุมชนที่น่าอยู่ มีบรรยากาศที่ดีและมีความปลอดภัย
นิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรแห่งนี้ได้กำหนดเรียกเก็บค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษาและจัดการสาธารณูปโภคของหมู่บ้านจากสมาชิกที่ซื้อบ้านและที่ดินจัดสรรในหมู่บ้านตามขนาดพื้นที่ของบ้าน สำหรับบ้านของเกียรติ จะต้องเสียค่าใช้จ่ายส่วนกลางนี้ในอัตราปีละ 10,000 บาท
ในช่วงแรก เกียรติจ่ายค่าส่วนกลางตามกำหนดไม่เคยขาด แต่ต่อมาเกียรติเริ่มเห็นว่านิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรทำงานไม่ค่อยดี สวนสาธารณะที่อยู่บริเวณใกล้บ้านของเกียรติก็มีต้นไม้และหญ้าขึ้นรกรุงรัง สโมสรของหมู่บ้านก็ให้บริการไม่ดี แถมบ้านของเกียรติเคยถูกคนร้ายเข้าไปขโมยของระหว่างที่ไปพักผ่อนต่างจังหวัดด้วย เกียรติเคยไปบ่นให้คณะกรรมการของหมู่บ้านฟังแล้ว แต่ไม่เห็นความเปลี่ยนแปลงที่ต้องการ เกียรติจึงตัดสินใจแจ้งให้นิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรทราบว่าตนขอลาออกจากการเป็นสมาชิกและหยุดจ่ายค่าใช้จ่ายส่วนกลาง
นิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรจึงได้ฟ้องเกียรติเป็นจำเลยขอให้ชำระค่าใช้จ่ายส่วนกลางที่ค้างหลายปีรวมเป็นเงินต้นและดอกเบี้ยประมาณ 90,000 บาท
นิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรที่ถูกจัดตั้งขึ้นมานี้ พระราชบัญญัติการจัดสรรที่ดิน พ.ศ. 2543 กำหนดให้มีอำนาจหน้าที่ต่าง ๆ หลายประการ เช่น การจัดระเบียบและดูแลสาธารณูปโภคภายในหมู่บ้านการดูแลจัดการเกี่ยวกับการจราจรภายในหมู่บ้าน และมีอำนาจยื่นคำร้องทุกข์หรือเป็นโจทก์ฟ้องแทนสมาชิกเกี่ยวกับกรณีที่กระทบสิทธิหรือประโยชน์ของสมาชิกจำนวนตั้งแต่สิบรายขึ้นไปได้อีกด้วย โดยมีคณะกรรมการหมู่บ้านจัดสรรมีฐานะเป็นผู้แทนที่ไปดำเนินการจัดการต่าง ๆ ในนามของนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรนั้น
ในการดำเนินการดูแลสาธารณูปโภคต่าง ๆ ย่อมต้องเกิดมีค่าใช้จ่ายที่ต้องให้บรรดาสมาชิกต่าง ๆ เป็นผู้ร่วมกันรับผิดชอบ ซึ่งกฎหมายเองก็ให้อำนาจนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรที่จะเรียกเก็บค่าบำรุงรักษาสาธารณูปโภคเหล่านี้จากสมาชิกได้ แต่ปัญหาสำหรับกรณีนี้คือ หากสมาชิกอย่างเช่นคุณเกียรติเห็นว่าการทำงานของนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรไม่ดี จนรู้สึกว่าตนได้รับการบริการที่ไม่เหมาะสม ไม่ทัดเทียมกับสมาชิกรายอื่นในหมู่บ้าน คุณเกียรติจะขอลาออกจากการเป็นสมาชิกได้หรือไม่ ซึ่งหากสามารถลาออกได้แล้ว คุณเกียรติย่อมไม่มีหน้าที่ที่จะต้องจ่ายค่าบำรุงรักษาสาธารณูปโภคส่วนกลางอีกต่อไป
ในประเด็นเกี่ยวกับความเป็นสมาชิกของนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรนี้ พระราชบัญญัติการจัดสรรที่ดินฯ ได้กำหนดไว้ว่าให้ผู้ซื้อที่ดินจัดสรรทุกรายเป็นสมาชิกของนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรร
ลักษณะของการเป็นสมาชิกดังกล่าวจึงแตกต่างจากการเป็นสมาชิกของหน่วยงานหรือองค์กรอื่น เช่น การเป็นสมาชิกสโมสรออกกำลังกายและฟิตเนส ที่หากเราไม่พอใจย่อมไม่ต่ออายุสมาชิกและไปสมัครเป็นสมาชิกที่อื่นได้ เพราะเป็นเรื่องของความสมัครใจของสมาชิกแต่ละราย
แต่สำหรับความเป็นสมาชิกของนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรนี้เป็นกรณีที่กฎหมายกำหนดสถานะความเป็นสมาชิกไว้โดยเฉพาะให้ผู้ซื้อที่ดินจัดสรรทุกรายเป็นสมาชิกด้วย จึงไม่ใช่เรื่องของสัญญาหรือการทำธุรกรรมที่ต้องอาศัยความสมัครใจหรือยินยอมเหมือนกรณีการทำสัญญาหรือธุรกรรมทั่ว ๆ ไป เหตุที่เป็นเช่นนั้นเพราะหากต้องอาศัยความสมัครใจ การบริหารนิติบุคคลย่อมทำได้ยากเพราะจะมีทั้งคนที่ยอมเสียค่าบำรุงรักษาและคนที่ไม่ยอม ทั้ง ๆ ที่สาธารณูปโภคทุกอย่าง เช่น ถนนหนทางเป็นสิ่งที่ทุกคนใช้ร่วมกัน สมาชิกบางรายจึงย่อมไม่สามารถอ้างเหตุมาปฏิเสธการชำระค่าบำรุงรักษาได้
ส่วนเรื่องที่อ้างว่านิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรรให้บริการไม่ดีหรือไม่ทำหน้าที่บางอย่างที่ควรต้องทำ คงเป็นเรื่องที่ต้องไปว่ากล่าวกันต่างหาก แล้วแต่ว่าแต่ละเรื่องแต่ละกรณีนั้นจะสามารถใช้สิทธิของตนในทางใดได้ ไม่ว่าจะเป็นการลงมติในการเปลี่ยนแปลงคณะกรรมการ หรือแม้กระทั่งการฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายหรือเรียกร้องให้ดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่ง แต่คงไม่ใช่เหตุที่จะปฏิเสธไม่ชำระค่าบำรุงรักษาสาธารณูปโภคส่วนกลางได้
การอยู่ร่วมกันในชุมชนอย่างเช่นหมู่บ้านจัดสรรย่อมก่อให้เกิดความจำเป็นที่สมาชิกในชุมชนจะต้องร่วมมือในการดูแลชุมชน หากเกิดไม่พอใจอย่างหนึ่งอย่างใดขึ้นมา สมาชิกคงไม่สามารถอ้างเหตุนั้นมาขอลาออกจากการเป็นสมาชิกเพื่อจะได้ไม่ต้องจ่ายค่าบำรุงรักษาสาธารณูปโภคได้ เพราะไม่เช่นนั้นชุมชนส่วนรวมของหมู่บ้านนั้นคงบริหารจัดการได้ยากอันจะนำไปสู่ความเสื่อมโทรมของชุมชนในที่สุด

(คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 312/2563)